Lembata in m'n hart

Doordat de boot naar Alor maar 1 keer in de week gaat, hebben we alle tijd om het eiland Lembata goed te verkennen. We struinen over de markten waar we kennis maken met de visvrouwen waarvan er één acht kinderen heeft en verschillende vrouwen al weduwe zijn. Volle lachen en open nieuwsgierige blikken. We krijgen een glas heerlijke Moke en kopen drie grote avocado's voor 30 cent. We maken een korte stop bij het voetbalveld met de onwerkelijke achtergrond van de zee en Ile Ape vulkaan. Het veld dat omringd wordt door toeschouwers die zich ook op de stoep verzamelen. En een rij met scooters staat op de doorgaande vanuit waar de wedstrijd bekeken wordt. We aanschouwen met wat locals een prachtige zonsondergang vanuit Bukit Cinta en maken onderweg wat stops op verzoek voor selfies. En nog een andere zonsondergang waarbij een jongen aangeeft dat we hem moeten volgen naar een mooie plek, dichtbij. Uiteraard is dat een relatief begrip en na zo een 20 minuten eindigen we op een afgelegen zandweg tussen de palmbomen door, op wederom een verlaten strand met roze lucht. De terugweg in het donker over een o zo slechte weg, vol met gaten en losse stenen is minder genieten en we zijn blij als we weer een asfalt weg bereiken.

We zwemmen op een prachtig verlaten wit zand strand en hoe langer we in zee zijn, hoe voller het strand stroomt met locals. Hadden wij even niet bedacht dat het zondag was. Uiteraard trekken we alle aandacht en zelfs in het water komen de groepjes kinderen op ons af en vanaf het strand zijn alle blikken op ons gericht. Met gepaste tegenzin is er het onvermijdelijke moment dat ik in bikini mijn entree vanuit zee het strand op moet maken. Geen enkele blik die niet op me gericht is en als ik het zand nog niet bereikt heb, staan de mensen al om me heen om vol nieuwsgierigheid een praatje te maken en komen alle selfiesticks tevoorschijn. Ongegeneerd neemt een vrouw uitgebreid de tijd om me van alle kanten in bikini op de foto te zetten als ik haar telefoon de fotogeluiden hoor maken. Als ik haar begroet, knikt ze terug en gaat ze vrolijk verder. Redelijk extreem en gelukkig komt dit niet vaker voor. We worden uitgenodig om mee te gaan picknicken maar ik sla vriendelijk af - we hebben plannen - en verlaten niet veel later het strand. Uiteraard onder ieders toeziend oog.

We maken een loop met de motorbike om de vulkaan (Ile Ape) heen. Waarbij we door verschillende dorpen rijden, zwaaiende mensen en waterputten passeren, graven in zachte kleuren en met religieuze afbeeldingen zien, nog meer zwaaiende mensen passeren, te paard, vanuit hun huis of te voet met machettes, mandenvol gras of groenten van het land. Uitgeput van een dag zwaar werk in de zon, zwaar beladen en dan nog zo een open brede lach en kreet bij het zien van ons als toerist waarbij armen enthousiast de lucht in gaan. De zigzaggende weg door het junglegroen met de mooiste uitzichten op de vulkaan en zee. Onbeschrijfelijk en adembenemend. We zien een gigantisch walvissenskelet, intact, gewoon langs de weg met slechts een afdakje van palmbladeren. We ontmoeten Erna die voor ons uit rijdt om ons de weg te wijzen naar een verlaten baai, nadat we in een dorp navraag doen en zich uiteraard binnen no time een groep mensen om ons heen vormt om te discussiëren waar het beste snorkelstrand is en Erna wordt aangewezen en geïnstrueerd.

Na een paar minuten rijden, stapt ze plots af om vol energie te vertellen dat ze twee kinderen heeft maar 2 is niet genoeg en ze in het ziekenhuis werkt waar ze nu naar op weg is en we haar verder kunnen volgen. Zo een tien minuten later stoppen we weer en vervolgen het 'gesprek', wat een aanstekelijk enthousiasme. Ze wijst naar beneden, een pad dat we moeten volgen en ons naar het strand leidt. Ze wijst naar een plek langs de weg waar we de motorbike kunnen parkeren. Vrolijk zegt ze gedag en stapt ze weer op haar motorbike. Onder de indruk betreden we het strandje met aan weerszijden rotsen, een leeg houten bootje op het zand, wat palmbomen en een bootje aan het anker in het water met een groot kruis op het dek. We trekken onze snorkelsets aan en kijken een paar uur onder water onze ogen uit waarbij we langs de steile koraalwand zwemmen. Grote felblauwe en paarse zeesterren, als van rubber, een gele trompetvis, verticaal zwemmende vissen, een lionfish, een ware zeetuin met de grootste en mooiste planten en bloemen, in de diepte een vis van meer dan een meter die langs de wand dobbert en traag wegzwemt als we hem benaderen.

We trekken een dag uit om Lamalera te bezoeken. Een islamitisch dorp dat bekend staat om de traditionele wijze waarop ze walvissen vangen. De heenweg rijden we door het binnenland, door de bergen, modder- en steile kiezelwegen, kopen een tros bananen langs de weg voor 30 cent (lokaler gaat het niet worden) en maken een koffiestop als we in een dorp door locals als helden worden onthaald. Twee plastic stoelen worden tevoorschijn getrokken en een tafeltje met daarop twee koffie wordt voor het miniwinkeltje neergezet. Ondertussen bezoek ik de minimarkt aan de overkant met voornamelijk kleding waar ik drie haarelastieken koop. We vergeten de term pahit te noemen en krijgen dus automatisch koffie met (heel veel) suiker. Na zo een 3,5 uur komen we aan in Lamalera.

Een grote groep kinderen speelt in zee en we lopen langs het strand waar vis hangt te drogen, licht te drogen en mannen onder een afdak in het zand zitten. We maken een praatje terwijl een bootje met verse vangst aankomt. Drie kinderen verzamelen zich om de boot en ook wij nemen een kijkje. De boot ligt vol met vis en de kinderen helpen de vis uit de boot te halen. Waarbij ze met hun duim de ogen van de vissen uitdrukken, de vis aan hun mond zetten en de ogen uitzuigen. Ook een inktvis wordt door de kinderen uit de boot gevist en een kies wordt losgepeuterd. Een van de mannen vertelt ons dat het heel gezond is de ogen van de vissen te eten, alleen als ze heel vers net van zee komen. Heel bijzonder. Zelf plukt hij een flying fish uit de boot en poseert er later mee voor de foto. Als we onze weg langs het strand vervolgen zien we een stukje van het lokale leven, hoe een man het zeil voor een schip vlecht van palmbladeren, hoe een pan water op hout staat te koken om zout te 'maken', hoe het ijzer van de speren wordt gesmeed. Hoe bijzonder dat dit de dagelijkse gang van zaken is en dit zo te aanschouwen is. Dat dit in alle rust gebeurt en de mensen bereid zijn van alles aan ons toe te lichten en uit te leggen. Dat er over een aantal dagen de opening van het seizoen is en de vangst nog op volledig traditionele manier gebeurt. Op de eigen gemaakte houten boten, zonder motor, zelfgemaakte speren, alles van natuurlijk materiaal.

Vanaf de rand van de zee worden we door de kinderen vol blijheid geroepen met het verzoek foto's en video's van ze te maken terwijl vervolgens alle trucs getoond worden. Onder de indruk lopen we terug naar de motor waar we een fles zelfgemaakte Tuak kopen van een vrouw uit een van de omliggende dorpen. Dan beginnen we aan de terugweg en nemen een andere route, langs de kust, terug naar Lewoleba.

En zoals we gewaarschuwd waren voor de slechte weg, worden het vier a vijf pittige uren rijden, grotendeels met samengeknepen billen. Maar met de mooiste uitzichten, passeren we 4 vulkanen en maken een zwemstop met een fenomenaal uitzicht vanuit de zee op het landschap van het eiland, met de ondergaande zon, de verschillende kleuren lucht, licht op de heuvels en het warme water. Luar biasa. Het laatste stuk weg blijkt langer dan gedacht en regen is ons voorgegaan waardoor een rivier is ontstaan over de weg. Blind moeten we hier doorheen rijden, alles gaat goed. Even komen we vast te zitten in de modder en ben ik ervan overtuigd dat ik mijn voet en slipper nooit meer terugzie. Maar ook dat komt goed. Dan komen we bijna zonder benzine en lopen in het donker naar een huis, waar benzine is maar we geen kleingeld hebben en er geen wisselgeld is en we gratis benzine krijgen omdat de vrouw bezorgd is over onze terugweg in het donker over de slechte weg waar veel regen is gevallen. Met warme wensen voor een veilige terugreis vervolgen we onze weg en stuiten niet veel later tegen een modderwand wat de weg is. Locals met zaklampen, afgestapt om deze 'weg' te nemen en zeggen ons voorzichtig aan te doen. Op mijn slippers glibber ik bijna onmogelijk omhoog. Slippend weet Rokas de motorbike over de weg omhoog te begeleiden. Ik stap weer achterop en we rijden verder over de modderweg, in het pikkedonker, omringt door groen. Ik kijk omhoog naar de pikzwarte lucht, vol, bomvol met de helderste sterren. Ik voel elke vezel in mijn lijf, zo dankbaar voor het leven, voor alles dat wordt gegeven, voor al het goeds, de mooiste natuur, de warmste mensen met warmste wensen. Uit het niets, voor niets. Voor alle blijheid, onbezonnen spontaniteit, openheid, het geluk. Het delen van alle mensen, deelgenoot worden gemaakt van het dagelijkse leven en de families. Het leven, het maximale van het leven en uit het leven halen. Dankbaar. Bijna thuis maken we nog een laatste stop langs de weg en zitten even in het gras. Kijken naar de ongelofelijke heldere donkere hemel, wat zijn we klein. We stampen wat modder van ons af al heeft dit weinig nut en rijden verder met de klompen modder op onze benen, tussen onze tenen en op de motorbike. Wat een dag, wat een eiland, wat een natuur, wat een mensen. Lembata in mijn hart.